Minder verpakking is niet altijd beter voor het milieu

Verpakkingen worden steeds kleiner en talrijker, en dat lijkt slecht voor het milieu. Toch kunnen verpakkingen een belangrijke rol spelen in de strijd tegen voedselverspilling en kunnen ze de CO2-uitstoot helpen terugdringen. Dat blijkt uit een recente studie van Studio Spark, Pack4Food en VITO in opdracht van OVAM en Fost Plus. De studie, die vandaag voorgesteld wordt op de Wereldtentoonstelling in Milaan, weegt de milieu-impact van verpakkingen af tegen de verspilling van levensmiddelen. Fost Plus onderstreept met de studie dat het belangrijk is om rekening te houden met zowel het product zelf als met de verpakking om de ecologische voetafdruk van de voedselketen te verlagen. 

Verpakking als antwoord op voedselverlies

Wereldwijd wordt naar schatting één derde van al het geproduceerde voedsel niet opgegeten. Volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) gaat in geïndustrialiseerde landen 40% daarvan verloren na aankoop van de consument. De totale hoeveelheid voedsel en nevenstromen die verloren gaan in alle schakels van de keten wordt voor Vlaanderen geschat op 2,1 miljoen ton per jaar. Het thema staat wereldwijd hoog op de politieke agenda, want voedselverlies is niet alleen een ecologisch, maar ook een socio-economisch probleem.

Uit de studie van Studio Spark, Pack4Food en VITO blijkt nu dat verpakking een belangrijke rol kan spelen in de strijd tegen voedselverspilling. “Het idee dat meer verpakking soms een goede zaak voor het milieu kan zijn, is contra-intuïtief”, zegt Bart Jansen van Studio Spark. “Vandaar ook deze studie, waarbij we rekening houden met de volledige levenscyclus van het product, inclusief transport, bewaring, bereiding en voedselverlies bij de consument. Het doel van het onderzoek is duidelijkheid verschaffen over de vraag hoe, en in welke mate, verpakkingen kunnen bijdragen tot het voorkomen van voedselverlies, en hoe we dat kunnen afwegen tegenover de inzet van extra of beter verpakkingsmateriaal.”

De positieve rol van verpakking

Goed ontworpen verpakkingen voor levensmiddelen en een ruimere keuze aan portiegroottes kunnen ervoor zorgen dat consumenten de hoeveelheid voedsel kopen die ze ook echt nodig hebben. Zo verspillen ze minder. Gezinssamenstellingen veranderen en er zijn meer alleenstaanden en kleine gezinnen. Zij hebben baat bij kleinere porties. Extra verpakking kan hier tot minder voedselverlies en tot milieuwinst leiden.

 “De laatste jaren stond verpakkingsoptimalisatie nog te vaak uitsluitend in het teken van de reductie van de hoeveelheid verpakking”, zegt Gaëlle Janssens van Fost Plus. “De redenering was: hoe minder, hoe beter. Maar dat klopt niet altijd, want verpakkingsreductie heeft wel degelijk limieten. Die limiet wordt bereikt wanneer de verpakking niet langer zijn bewarende of beschermende rol kan spelen en tot productverlies leidt.”

De milieu-impact van het verpakte product over de hele levenscyclus is in de meeste gevallen een stuk hoger dan die van de verpakking zelf. Extra verpakking toevoegen is dan een goede zaak voor het milieu, op voorwaarde dat die gecompenseerd wordt door het voorkomen van voedselverlies. Verpakking moet volgens de studie gezien worden in een breder perspectief waarin alle stappen in de keten bekeken worden. Fost Plus is er daarom van overtuigd dat bedrijven moeten blijven investeren in eco-efficiënte verpakkingen.

Iedere verpakking is een geval op zich

De studie maakt een onderscheid tussen verschillende voedselcategorieën waaronder brood, vlees en koolzuurhoudende frisdranken. Want er bestaat geen pasklare oplossing voor alle levensmiddelen die in iedere situatie geldt. De optimale verpakking verschilt naargelang het type voeding.

Bart Jansen van Studio Park legt uit: “Omschakelen van grote broden van 800 gram naar kleine broden van 400 gram is vanuit milieustandpunt al te verantwoorden als je daardoor een half sneetje minder moet weggooien én op voorwaarde dat het niet leidt tot extra autogebruik. Bij vlees wordt het kantelpunt nog veel sneller bereikt, omdat de milieu-impact van vleesproductie veel groter is dan die van brood. Vanuit milieustandpunt kun je beter twee kleine pakjes hesp kopen in plaats van één groot, als dat betekent dat je dat laatste halve sneetje hesp niet weggooit”.

Hieronder vindt u de meest recente nieuwsbrief van Preventpack, een samenwerkingsinitiatief tussen de overheid en het bedrijfsleven, die de resultaten van de studie illustreert met heel concrete voorbeelden. De nieuwsbrief zal binnenkort online worden geplaatst op de website www.preventpack.be

Over Studio Spark

Studio Spark is een bureau voor duurzaamheid, innovatie en marketing. Opgericht in 2010 door Tom Duhoux, Bart Jansen en Stefaan Vandist; 3 ervaren experts uit 3 verschillende sectoren. Wij helpen organisaties die nieuwe duurzame activiteiten, producten, verpakkingen of diensten wensen te ontwikkelen, van strategie tot en met marketing. Dit doen we zowel voor grote als kleine bedrijven, overheden en NGO’s. Creatief en pragmatisch gaan we samen met klanten en stakeholders op zoek naar positieve verandering voor het bedrijf, de samenleving en de aarde.