Fost Plus sluit succesvolle erkenningsperiode af

21 december 2023 Fost Plus blikt tevreden terug op de afgelopen erkenningsperiode. Tussen 2019 en 2023 werd per inwoner meer verpakkingsafval selectief ingezameld, steeg het recyclagepercentage voor plastic verpakkingsmateriaal verder en optimaliseerde Fost Plus de samenwerking met leden en partners voor beter verpakkingsbeheer doorheen de keten. Fost Plus zit op het goede spoor om alle doelstellingen uit de huidige erkenning te realiseren. Deze sterke basis is het fundament voor de ambities die de organisatie formuleerde in de nieuwe erkenningsaanvraag.

Fost Plus geeft als collectieve organisatie invulling aan de Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid van haar leden: bedrijven die verpakte producten op de markt brengen. Hoewel verpakkingsbeheer in België een regionale bevoegdheid is, zorgt Fost Plus voor een uniforme aanpak voor huishoudelijke verpakkingen. De organisatie wordt daartoe erkend voor een periode van 5 jaar. Dat laat toe om telkens ambitieuze doelstellingen te formuleren en op te volgen. De afgelopen 5 jaar werd ingezet op de uitbouw van een lokale circulaire economie. Met de uitgebreide PMD-inzameling (de Nieuwe Blauwe Zak), nieuwe sorteer- en recyclagecentra en een doelgroep-specifieke aanpak voor meer inzameling buitenshuis is de organisatie daarin geslaagd.

^{​Sinds 2020 wordt het recyclagepercentage berekend via een specifieke, door Europa opgelegde methodologie met het oog op consolidatie op Europees niveau. Het recyclagepercentage wordt nu later in de keten gemeten, zodat procesverliezen of de aanwezigheid van oneigenlijke materialen (zoals verontreinigingen, vocht of productresten) van het recyclagepercentage afgetrokken worden. Dit heeft een relatief beperkte impact op de Belgische resultaten, gezien de hoge zuiverheid van de balen die de sorteercentra verlaten. In deze tabel werden ook de recyclagecijfers voor 2019 volgens dezelfde parameters herrekend, om een relevante vergelijking mogelijk te maken. De cijfers voor 2019 zijn bijgevolg niet officieel, maar slechts een schatting om de evolutie over meerdere jaren te kunnen weergeven. De cijfers voor 2023 zullen beschikbaar zijn vanaf juni 2024, na consolidatie met de ledenaangiftes. Naar schatting 90% van alle Belgische verpakkende bedrijven is lid van Fost Plus. ​}

Vanuit die sterke basis kan de operationele rol (inzamelen, sorteren en recycleren) van Fost Plus evolueren naar een brede maatschappelijke rol, die grondstoffen- en materialenbeheer holistisch benadert met het oog op een duurzame samenleving.

1. De uitgebreide PMD-inzameling

Doelstelling: 65% plastic recyclage

Sinds 2019 mogen meer verpakkingen in de blauwe zak. Deze breidt dus zijn essentiële rol in de verpakkingsrecyclageketen uit. Naast plastic flessen en flacons mogen daar sindsdien bijna alle plastic verpakkingen in. Per inwoner wordt zo jaarlijks 8 kg extra ingezameld, oftewel zo’n 90.000 ton (voornamelijk) plastic verpakkingsmateriaal dat voorheen via het restafval verbrand werd. Het plastic recyclagepercentage kan hierdoor stijgen van (naar schatting, cf. supra) 42% in 2019 naar de wettelijke doelstelling van 65% in 2023. We klokten 2022 af met 61% en zijn zo goed op weg om deze doelstelling te behalen. Om die extra (plastic) materiaalsoorten te sorteren, werden 5 nieuwe hoogtechnologische sorteercentra gebouwd. Ondertussen werden ook contracten toegekend om de recyclage van die materialen naar België te halen. Dit komt in totaal neer op een investering van 1 miljard euro in de lokale circulaire economie tussen 2019 en 2024, wanneer de nieuwe fabrieken allemaal operationeel zullen zijn.

^{​5 hoogtechnologische sorteercentra sorteren de inhoud van de PMD-zak via dezelfde specificaties in 16 materiaalsoorten.}

^{​Door de nieuwe recyclagecontracten werd in 2022 al 81% van alle huishoudelijke verpakkingen en 18,5% van de plastic verpakkingsmaterialen op Belgisch grondgebied gerecycleerd. Dit cijfer zal, vooral voor plastics, verder stijgen naarmate de nieuwe fabrieken allemaal operationeel worden.}

2. Sorteren overal waar verpakkingen weggegooid worden

Doelstelling: 26.000 ton PMD buitenshuis inzamelen

Burgers consumeren steeds meer buitenshuis en onderweg. In haar beleid heeft Fost Plus de afgelopen periode gefocust op enerzijds verpakkingsbeheer op het werk en anderzijds specifieke doelplaatsen.

Met succes: de doelstelling was om tussen het aandeel buitenshuis ingezameld PMD op te trekken van 14.000 ton in 2018 tot 26.000 ton in 2023. Eind 2022 stond de teller op reeds 24.000 ton. Dankzij de aangehouden inspanningen is de einddoelstelling binnen handbereik. ​ ​

3. Beter recycleerbare verpakkingen

Doelstelling: 100% recycleerbare verpakkingen

Verpakkingen zijn alleen maar duurzaam wanneer ze van in hun ontwerp zo bedacht zijn. De verpakkende bedrijven hebben zich geëngageerd om tegen 2025 alle niet-recycleerbare verpakkingen uit hun assortiment te weren. Tussen 2019 en 2022 verdween zo’n 2.500 ton aan niet-recycleerbare verpakkingen uit de winkelrekken. Er zitten bovendien nog heel wat verpakkingswijzigingen in de pijplijn die over de komende maanden en jaren zichtbaar zullen worden. ​

Fost Plus werkt enerzijds samen met de sector aan operationele oplossingen, om bepaalde verpakkingen te integreren in de bestaande systemen. Zo werden in 2023 zowel ​ opake PET-flessen als klein aluminium (waaronder drankencapsules) in de stroom geïntegreerd. Door aanpassingen in de sorteercentra worden ze nu allebei als aparte materiaalsoort gesorteerd. Er werden daarnaast contracten afgesloten met gespecialiseerde partners voor de recyclage van deze verpakkingen. Het gaat in totaal om zo’n 3.000 ton per jaar.

Anderzijds biedt Fost Plus advies en ondersteuning om moeilijk of niet-recycleerbare verpakkingen structureel aan te passen opdat ze beter recycleerbaar worden. Zo schakelde de iconische Pringles-koker dit jaar om, weerde Lidl zwarte vleesschaaltjes uit het assortiment en koos JDE Peet’s voor een monomateriaal – en dus recycleerbare - omverpakking voor de Senseo-pads.

Deze bemoedigende resultaten doen niets af aan de uitdagingen waar we als maatschappij voor staan. Bedrijven zullen in de toekomst een nog beslissendere rol spelen in de verduurzaming van de waardeketen. De impact van hun verpakkingen op het leefmilieu moet verkleinen. Bedrijven moeten daarvoor hun verpakkingssystemen verder verduurzamen en inzetten op herbruikbare verpakkingen of businessmodellen zonder verpakking. Recyclage alleen volstaat niet langer. Maar die shift mag geen doel op zich zijn. Fost Plus staat voor een integrale benadering van het product met zijn verpakking om tot de meest duurzame oplossing te komen. Voedselverspilling door een slecht aangepaste verpakking heeft bijvoorbeeld een grotere ecologische voetafdruk dan een eenmalige verpakking die gerecycleerd wordt.

De nieuwe erkenningsaanvraag vertaalt die ambities in acties.